بیمارستان ارتقادهنده سلامت و اعتباربخشی بیمارستانها: رهبری و سیاستگذاری سازمانی
امروزه نقش بیمارستانها فراتر از ارائه خدمات درمانی صرف است؛ بیمارستانها بهعنوان نهادهایی کلیدی در ارتقای سلامت بیماران، کارکنان و جامعه شناخته میشوند. در همین راستا، رعایت استانداردهای اعتباربخشی و استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت به طور همزمان اهمیت ویژهای پیدا کرده است.
در مقالات قبل ما به معرفی و تاریخچه، شبکه بین المللی و استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت پرداختیم و در ادامه سلسله مقالات استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت و سنجههای اعتباربخشی را خواهیم داشت. این مقالات باهدف بررسی ارتباط میان استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت و سنجههای اعتباربخشی تهیه شده است و تمرکز آن بر پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان از ظرفیتها و چارچوبهای استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت برای بهبود عملکرد بیمارستانها در سنجههای اعتباربخشی استفاده کرد.
در این مسیر، ما به پنج حوزه اصلی مشترک میان استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت و سنجههای اعتباربخشی میپردازیم:
1-رهبری و سیاستگذاری سازمانی، 2-ایمنی بیمار و ارتقای کیفیت خدمات، 3-آموزش و توانمندسازی بیماران، 4-سلامت کارکنان و ایجاد محیط کاری سالم 5-سلامت جامعه و ایفای نقش مسئولیت اجتماعی
در این مقاله ما به اولین حوزه اصلی، رهبری و سیاستگذاری سازمانی خواهیم پرداخت.
حیطه اول: رهبری و سیاستگذاری سازمانی
رهبری و سیاستگذاری از ارکان اصلی در هر بیمارستان هستند؛ چرا که جهتگیری کلی سازمان، کیفیت خدمات، تعهد به ایمنی و ارتقاء سلامت، همه از این سطح تعیین میشود. هم در اعتباربخشی ملی بیمارستانها و هم در استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت، تأکید زیادی بر این حوزه وجود دارد تا مدیریت ارشد سازمان، رویکردی مبتنی بر سلامت و کیفیت را بهصورت سیستماتیک و شفاف هدایت کند.
استاندارد بیمارستان ارتقادهنده سلامت
استاندارد 1: اثبات تعهد سازمانی به بیمارستان ارتقادهنده سلامت
این استاندارد بر آن تأکید دارد که بیمارستان باید در سطح راهبردی، سیاستها، ساختارها و فرهنگسازمانی خود، تعهد به ارتقاء سلامت بیماران، کارکنان و جامعه را تثبیت کند. این تعهد باید در چشمانداز، مأموریت، برنامههای عملیاتی، ارزیابی عملکرد و حتی فرایندهای تصمیمگیری مدیریتی بازتاب داشته باشد.
سنجههای اعتباربخشی مرتبط با رهبری و سیاستگذاری
سنجه1: تدوین و ابلاغ سیاستهای اصلی بیمارستان
خلاصه سنجه: بیمارستان باید سیاستهای اصلی خود را متناسب با مأموریت، چشمانداز و نیازهای بومی تدوین کرده، تصویب کند و به تمام بخشها ابلاغ نماید.
هدف سنجه: ایجاد یک چارچوب مرجع برای هدایت همه فعالیتها و تصمیمها، بهطوریکه بیمارستان از مسیرهای پراکنده و جزیرهای خارج شود و حرکت یکپارچه و هدفمند داشته باشد.
ابعاد سنجه: شامل سیاستهای کلی (مثلاً ارتقاء سلامت، ایمنی بیمار، بهبود کیفیت)، همراستایی با سیاستهای بالادستی وزارت بهداشت و تطبیق با شرایط و نیازهای جامعه محلی.
اهمیت سنجه: بدون وجود این سیاستها، هیچ واحدی نمیداند که هدف نهایی چیست و تلاشها ممکن است با هم ناسازگار باشند. این سنجه به شفافیت، پاسخگویی و جهتگیری درست کمک میکند.
راهکارهای اجرایی:
• تشکیل کارگروه راهبردی با حضور مدیریت ارشد، مسئول بهبود کیفیت و نمایندگان بالینی
• مرور سیاستهای وزارت بهداشت و استخراج سیاستهای کلیدی متناسب با مأموریت بیمارستان
• تدوین سیاستها بهصورت شفاف، مختصر و عملیاتی مثلاً در قالب (bullet point)
• ابلاغ سیاستها بهصورت رسمی (مثلاً از طریق اتوماسیون اداری، جلسات توجیهی، نصب تابلوهای اطلاعرسانی)
سنجه 2: تحلیل و شناسایی ذینفعان کلیدی
خلاصه سنجه: بیمارستان باید ذینفعان کلیدی خود (اعم از بیماران، کارکنان، همراهان، سازمانهای بیمهگر و نهادهای محلی و…) را به طور دقیق شناسایی و تحلیل کند.
هدف سنجه: اطمینان از این که تصمیمگیریهای مدیریتی و سیاستگذاریها نیازهای واقعی ذینفعان را پوشش میدهد.
ابعاد سنجه: شناسایی گروههای ذینفع، تحلیل نیازها و انتظارات آنها، بازبینی و بهروزرسانی لیست ذینفعان.
اهمیت سنجه: وقتی ذینفعان شناسایی نشوند، سیاستها به مسائل مهم واقعی پاسخ نمیدهند و منجر به شکاف میان مدیریت و جامعه یا کارکنان میشود.
راهکارهای اجرایی:
• برگزاری جلسات گروهی با کارکنان، بیماران و همراهان برای جمعآوری نیازها و انتظارات
• تهیه لیست جامع ذینفعان داخلی و خارجی و بهروزرسانی آن هر شش ماه
• طراحی پرسشنامه یا استفاده از نظرسنجیهای دیجیتال برای تحلیل دقیقتر نیازهای ذینفعان
• مستندسازی تحلیلها و ارائه آن در کمیته مدیریت و برنامهریزی
سنجه 3: تدوین و بازنگری دورهای سند استراتژیک بیمارستان
خلاصه سنجه: بیمارستان باید سند استراتژیک خود را بر اساس روشهای علمی و متناسب با سیاستها و اهداف کلان تدوین کند و هر سال یا در بازه مشخص بازبینی نماید.
هدف سنجه: داشتن یک نقشه راه عملی برای اجرای مأموریت و سیاستها، باقابلیت اندازهگیری پیشرفت و پایش مستمر.
ابعاد سنجه: شامل اهداف کلان، شاخصهای اسمارت (SMART)، برنامههای عملیاتی سالانه، و مکانیسم بازنگری و اصلاح.
اهمیت سنجه: سند استراتژیک قلب برنامهریزی سازمانی است؛ بدون آن، برنامهها ناهماهنگ و مقطعی اجرا میشوند و پیگیری پیشرفت دشوار میشود.
راهکارهای اجرایی:
• انتخاب یک مدل علمی (مثلاً سوات یا مدل کارت امتیازی متوازن) برای تدوین استراتژی
• تعیین شاخصهای اسمارت برای هر هدف کلان و تعریف برنامههای عملیاتی متناسب
• تعیین مسئول و بازه زمانی برای هر اقدام و ثبت همه موارد در تقویم عملیاتی
• برگزاری جلسه بازنگری سند حداقل یکبار در سال با حضور تیم مدیریتی و بررسی میزان تحقق اهداف
جمعبندی
حوزه رهبری و سیاستگذاری سازمانی پایه و اساس موفقیت هر بیمارستان در دستیابی به اهداف سلامت و کیفیت محسوب میشود. همانطور که دیدیم، استانداردهای HPH در این زمینه تأکید دارند که سیاستها و برنامههای بیمارستان باید بهصورت شفاف، علمی و متعهدانه طراحی و اجرا شوند.
در اعتباربخشی ملی بیمارستانها نیز سنجههای متعددی همچون تدوین سیاستها، شناسایی ذینفعان و طراحی سند استراتژیک به همین منظور تعریف شدهاند. این سنجهها نهتنها بر برنامهریزی رسمی تأکید دارند، بلکه بر اجرای عملی و پایش مستمر نیز تمرکز میکنند.
برای موفقیت در این سنجهها، بیمارستانها باید اقدامات عملی و اجرایی مشخصی را در پیش بگیرند؛ از تشکیل کارگروههای تخصصی و تهیه اسناد شفاف گرفته تا ابلاغ مؤثر سیاستها، تحلیل نیازهای ذینفعان و بازبینی مستمر استراتژیها.
در مجموع، رهبری قوی و سیاستگذاری اصولی به بیمارستانها کمک میکند نه فقط استانداردها و الزامات ارزیابی را اجرا کنند، بلکه به طور واقعی کیفیت و کارایی خدمات خود را ارتقاء دهند و جایگاه حرفهای و اجتماعی خود را بهبود بخشند.
مقالات مرتبط:
استانداردهای بیمارستان ارتقادهنده سلامت از ابتدا تا کنون
بیمارستان ارتقادهنده سلامت و اعتباربخشی بیمارستانها: ایمنی بیمار و کیفیت خدمات
